Nieodpłatne świadczenia dla pracowników - wyrok
28.07.2014 r
Niniejszy biuletyn jest przeznaczony do użytku wewnętrznego, co oznacza, że nie ma potrzeby rozpowszechniania go wśród klientów. Klienci powinni zostać jedynie poinformowani o konsekwencjach wynikających z omówionego poniżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Trybunał Konstytucyjny 8 lipca 2014 r. rozpoznał wniosek Prezydenta Konfederacji Lewiatan dotyczący opodatkowania jako przychodu ze stosunku pracy świadczeń, które mogą być nawet potencjalnie możliwe do otrzymania przez pracownika w związku z pozostawaniem przez niego w stosunku pracy (sygn. akt K 7/13). Do tego typu świadczeń zalicza się m.in. udział w tzw. imprezie integracyjnej. W wydanym wyroku TK orzekł, że przepisy art. 12 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 3 w związku z art. 11 ust. 2-2b ustawy o PDOF rozumiane w ten sposób, że "inne nieodpłatne świadczenie" oznacza wyłącznie przysporzenie majątkowe o indywidualnie określonej wartości, które zostało otrzymane przez pracownika, są zgodne z Konstytucją.
Według TK, o nieodpłatnym świadczeniu stanowiącym przychód podatnika można mówić w dwóch przypadkach: gdy pracownik uzyska w jego wyniku korzyść majątkową w postaci zwiększenia aktywów (np. wypłata pieniędzy) albo osiągnie korzyść w postaci rzeczywistego zaoszczędzenia wydatków (np. w następstwie świadczenia rzeczowego lub usługi). Ponadto pracownik musi skorzystać z oferty pracodawcy w pełni dobrowolnie. TK podkreślił, że w drugim ze wskazanych przypadków, aby można było mówić o przychodzie, musi mieć miejsce faktyczne zaoszczędzenie przez pracownika wydatków. Stąd, w jego opinii, przychodem pracowniczym są abonamenty medyczne, polisy ubezpieczeniowe i dowóz pracowników do pracy. Tu bowiem, chcąc nabyć te świadczenia, musiałby sam za nie zapłacić. Z kolei gdy świadczenie zostało przyjęte jako warunek niezbędny do zgodnego z prawem wykonania pracy - po stronie pracownika nie można mówić o przychodzie. Dotyczy to m.in. zapewnianych przez pracodawcę świadczeń w postaci uczestnictwa w szkoleniach i kursokonferencjach.
Natomiast w odniesieniu do imprez integracyjnych TK stwierdził, że nawet gdyby przyjąć po stronie pracownika dobrowolność uczestnictwa w takiej imprezie, to już nie można założyć, iż gdyby nie pracodawca, to pracownik sam poniósłby wydatek na uczestnictwo w takiej imprezie. W ten sposób nie występuje tu przysporzenie w postaci zaoszczędzenia wydatku. Trybunał zwrócił również uwagę na to, że po stronie pracownika przychód z nieodpłatnych świadczeń - inaczej niż w odniesieniu do pieniędzy i wartości pieniężnych - powstaje wyłącznie wówczas, gdy zostaną one otrzymane. Bez otrzymania korzyści przez pracownika nie można w ich przypadku mówić o powstaniu przychodu - nie mogą być jedynie postawione do dyspozycji. Ponadto bez skonkretyzowanego i indywidualnie przypisanego świadczenia, w opinii TK, brak jest podstaw do określenia jego wysokości.
TK wskazał cechy, które powinny posiadać inne nieodpłatne świadczenia, aby można było je zaliczyć do stanowiących przychód pracownika. Są to świadczenia, które:
- zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),
- zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść,
- korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).
Arkadiusz Sebastjan